Effi Briest wordt beschouwd als hét meesterwerk van Theodore Fontane, een Duitse schrijver uit de 19e eeuw. Het speelt zich voornamelijk af in Oost-Pruisen, een voormalig Duits gebied dat na de Tweede Wereldoorlog Pools werd. Het verhaal is dat van een gebroken huwelijk: Effi Briest wordt op haar zeventiende uitgehuwelijkt aan een 38-jarige baron. De baron woont in een afgelegen dorpje, en de jonge Effi raakt in sociaal isolement. Dan komt uit dat ze een affaire gehad heeft met een Majoor.
Het lezen van Effi Briest geeft een beetje het gevoel als visite krijgen van vervelende mensen die maar niet weg willen gaan. Er is werkelijk niemand in het boek sympathiek. Effi is verwend, dom, bijgelovig, koppig en onbetrouwbaar. De Baron is een proto-Nazi: Hij is een voormalig militair en beroepsambtenaar. Hij houdt van autoriteit. Hij houdt van Wagner en voelt wel wat voor zijn oplossing voor het ‘jodenprobleem’. Kortom, typisch het soort mensen dat veertig jaar later met de rechterhand in de lucht zou gaan staan. De ouders van Effi zijn opvallend koelbloedig. Nadat de affaire van Effi (met opnieuw een véél oudere man) uitkomt willen ze haar niet thuis hebben, omdat ze dan minder visite zouden krijgen.
Ondanks de nare visite is dit boek een meesterwerk. Stilistisch is het kunst met een grote K. De schrijver verhoogt het tempo langzaam als de spanning toeneemt, en wanneer dat kan vertraagt hij het verhaal weer om een uitgebreide beschrijving te geven. Dit doet hij kundig en met zulke mooie zinnen (zelfs in vertaling) dat het boek nooit verveelt. En natuurlijk hóeven de personages in een boek niet sympathiek te zijn. Wat ze wel moeten zijn is complex en inconsistent, net als echte mensen. De verwende Effi krijgt oprecht medelijden met een bediende wier oude bazin net overleden was. De baron, zo vol van eer en plicht, krijgt na een duel wroeging en wordt opstandig tegen het burgerlijke systeem. Als je er eenmaal met negentiende-eeuwse ogen naar gaat kijken, krijg je door hoe goed dit boek is. Grootse thema’s worden behandeld: de belangen van het individu tegenover die van de maatschappij, de zin en onzin van plicht, eer en gewoontes, de vraag wie er schuldig is als iemand vreemdgaat. Deze thema’s worden briljant uitgewerkt, zonder dat de schrijver partij kiest in deze kwesties. Een prachtig geschreven boek waar je na het lezen nog lang over na zal denken.
info[at]aichaqandisha.nl