Kort geleden ben ik begonnen met lezen in Goudzand van de Russische schrijver Konstantin Paustovski (1892-1968). Paustovski behoort al jaren tot één van mijn favoriete schrijvers. Zijn boeken herlees ik keer op keer en steeds ontdek ik er weer iets nieuws in.
Wat ik me realiseer is dat ik nooit een recensie over zijn boeken zou kunnen schrijven (eigenlijk over geen enkel boek om eerlijk te zijn). Want hoe vang je de essentie van prachtige literatuur in een paar woorden? Daar ben ik slecht in, bang om dátgene te missen in de beschrijving wat het lezen van het boek juist zo belangrijk maakt.
Prachtig maar kostbaar
De zesdelige autobiografie van Paustovski, Verhaal van een leven, las ik in de jaren tachtig. De Arbeiderspers gaf de delen destijds uit in een voordelige pocketuitgave (verder zijn ze alleen verkrijgbaar in de Privé Domein reeks: prachtige uitgaves, maar kostbaar). Ik kocht ze alle zes en kon niet meer ophouden met lezen. De boeken gingen overal mee naartoe: plee, bed, werk, openbaar vervoer. Ik las terwijl ik kookte en liep vervolgens al lezend door de huiskamer. De boeken kon ik niet meer loslaten. Geschiedenis van een leven beslaat een periode van meer dan vijftig jaar, beginnend vlak voor de Russische revolutie en eindigend in de jaren 60 van de vorige eeuw.
Paustovski, geboren in het nog feodale 19e –eeuwse Rusland, beschrijft de politieke veranderingen beschouwelijk, vanuit zichzelf. Meer nog gaat het om zijn romantische reisbeschrijvingen door de bossen van Rusland, hoe hij donderpadden vangt om te eten en te overleven. Over zijn werk aan boord van grote schepen samen met de eveneens geweldige schrijver Isaak Babel. Het gaat over de verschrikkingen van zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog. Het is het verhaal van het oude Rusland dat verandert in de Sovjet Unie waarin de droom van het communisme een nachtmerrie wordt van een rigide politiek systeem zonder persoonlijke vrijheid maar doordrenkt van angst en onderdrukking. Toch speelt dit, oorlog en politiek, niet de hoofdrol in zijn autobiografie. Het persoonlijke blijft voor Paustovski belangrijker. Zijn beschrijving van een familiebezoek aan zijn Turkse grootmoeder bijvoorbeeld is lyrisch. De haven van Istanboel geurt zwaar naar rozen en die geur zal hem zijn leven lang aan zijn grootmoeder herinneren. Het is zo prachtig geschreven dat het bijna je eigen herinnering wordt.
Toverzeef
Met het lezen van Goudzand heb ik weer dezelfde ervaring. Ik kan het bijna niet neerleggen en lees wanneer ik maar even de tijd vind. Ik zou er echt geen recensie over kunnen schrijven want ieder woord zou de kunst van Paustovski tekort doen. Zelf schrijft hij in zijn ‘Ten Geleide’ onder andere:
Voor een schrijver is het geheugen bijna alles. Het opgespaarde materiaal ligt er niet alleen maar opgeslagen. Het waardevolste blijft er als een toverzeef achter. Stof en molm vallen erdoor en worden door de wind weggevoerd, en slechts het goudzand blijft achter. En daarmee worden dan kunstwerken gemaakt.
Hiermee prijst Paustovski zijn eigen werk aan. Hij schrijft zijn eigen reclametekst en geen woord erin is gelogen. Niemand had hem dit na kunnen doen. Het enige dat ik er eraan toe kan voegen is dat de enige manier om de magie van Paustovski’s schrijfkunst te ervaren is om zijn boeken te kopen. Allemaal.
‘Goudzand’ van Paustovski kun je hier en ‘Verhaal van een leven’ hier bestellen voor 34,95 en 39,99.
rebecca[at]aichaqandisha.nl
2 Reacties op “De magie van Paustovski”