Uit landen als Iran, Turkije en Israël bereiken ons eigenlijk alleen filmhuisfilms. Vaak ernstige, politieke films over eenlingen tegen de staat, harde werkers die er het beste van maken, vrouwen die in stil verzet komen.
Ik had nog nooit een horrorfilm uit die regio gezien. Pas onlangs zag ik er drie achter elkaar: Under the Shadow uit Iran, Baskin uit Turkije en Jeruzalem uit Israël. Ik vond ze verrassend goed en origineel. Ze zijn wel alledrie heel erg politiek.
Under the Shadow van Babak Anvari (te zien op Netflix) vond ik de beste. De film gaat over een vrouw, Shideh en haar jonge dochter Dorsa, die alleen achterblijven in hun bezeten huis omdat hun man/vader naar het front moet. Het verhaal speelt zich af tijdens de oorlog tussen Iran en Irak in de jaren tachtig.
Djinn
Het tweetal, maar ook hun buren, worden belaagd door een djinn, een islamitische demon. De spanning in de film wordt goed opgebouwd, de djinn is echt eng en wordt spaarzaam gebruikt. Regisseur Anvari speelt een beetje met de bekende horrorclichés. Zo weet iedereen dat de hoofdpersoon in een film over een bezeten huis dat huis meteen zou moeten verlaten, maar dat pas aan het eind zal doen. Totdat het zover is, erger je je vreselijk aan het feit dat die hoofdpersoon dat huis maar niet verlaat.
In Under the Shadow pakt de moeder haar dochter op en verlaat meteen het huis, maar buiten wordt ze staande gehouden door de politie, omdat ze heeft verzuimd zich te sluieren. Eén politieman stapt uit zijn auto en sneert: “Zo, dus we denken dat we in Zwitserland zijn?”
Ze krijgt een stevige reprimande, iemand doet een goed woordje voor haar en dan wordt ze weer keurig naar huis gebracht, naar haar djinn. Daarmee wordt ons meteen duidelijk dat dit niet zomaar een djinn is, maar de boze geest van de vrouwenonderdrukking in Iran. Tegelijkertijd wordt het thema op genuanceerde wijze opgepakt. Er worden geen zweepslagen gegeven, er is geen sprake van kafkaeske processen met monomane aanklagers en starre rechters. De autoriteiten zijn niet onredelijk, er wordt hier en daar wat door de vingers gezien.
Omineuze dreiging
Het zijn niet de mensen die elkaar onderdrukken, het is die geest, die djinn. Die vernielt de aerobic-video’s van Jane Fonda waar Shideh stiekem mee oefent, die probeert Shideh haar kind af te nemen omdat ze geen goede moeder zou zijn.
Eén element in de film deed me sterk denken aan Guillermo del Toro’s horrormeesterwerk El Espinazo del Diablo, dat zich afspeelt tijdens de Spaanse burgeroorlog. In het begin wordt er een bom gedropt die zich vlakbij een weeshuis in de grond boort zonder te ontploffen. De rest van de film blijft die bom daar in de grond steken, een omineuze dreiging die de bewoners van het weeshuis gegijzeld houdt.
Er boort zich ook een bom door het dak van de flat waarin Shideh en Dorsa wonen. Het gevaarte blijft steken in de huiskamer van de bovenburen, en het blijft onduidelijk of de vader van de buurvrouw is bezweken aan een hartaanval vanwege die bom, of slachtoffer is van de djinn die de buurvrouw zegt te hebben gezien.
Beide bommen symboliseren de oorlog, waarbinnen zich de bovennatuurlijke dreigingen manifesteren.
Wraakfantasie
De Turkse film Baskin van Can Evrenol is de meest expliciete film van de drie. Dit is niet voor watjes. Hebt u de film Saw gezien? Nou, dit is Saw met een litertje tabascosaus erin. We zien een team politiemannen, echte machohufters die hun macht misbruiken en het heel gezellig hebben met elkaar, in de klauwen vallen van één of andere satanische sekte met een afzichtelijke kobold aan het hoofd die alles uit de kast haalt om de mannen hun verdiende loon te geven.
Veel meer heb ik er eigenlijk niet over te vertellen. De film moet het hebben van sfeer en stijl. Er zit een plottwist in maar het draait hier vooral om het bloed en de ingewanden. Als dit niet de wraakfantasie is van iemand die eens door de politie te grazen is genomen, eet ik mijn hoed op.
Demonen
De Israëlische film Jeruzalem van de Paz Brothers is een zogenaamde found footage-film, waar ik sinds de eerste film in deze soort, The Blair Witch Project, al een hekel aan heb. Maar hier pakt de formule verdraaid goed uit.
Jeruzalem gaat over twee Amerikaanse jonge vrouwen op vakantie in Israël. Onderweg komen ze een jonge Amerikaanse archeoloog tegen die ze op sleeptouw nemen. Ze blijven hangen in Jeruzalem, waar ze vriendschap sluiten met achtereenvolgens een jonge Arabische hotelier en een Joodse soldaat. Alsof de spanning daarmee al niet hoog genoeg is, wordt de stad ook nog belegerd door de demonen, zoals beschreven in de Torah, de Bijbel en de Koran.
De kracht van deze film zit ‘m in de totaal geloofwaardige personages, die helemaal tot leven komen door het naturelle acteerwerk, en de ogenschijnlijk losse stijl van filmen. Het verhaal kabbelt voort als een soap. De vrouwen en hun mannelijke gezellen flirten, kibbelen en vrijen met elkaar terwijl de sfeer steeds broeieriger en dreigender wordt.
De camera zit de personages dicht op de huid, en de demonen krijgen we pas aan het eind van de film van dichtbij te zien. Dat is maar goed ook, want ze stellen licht teleur, net als de haai in de eerste Jaws. Het mooist is het decor: de oude, smalle straten van Jeruzalem en een paar waanzinnig mooie tempels. Ik had meteen zin om er naartoe te gaan.
info[at]aichaqandisha.nl
Een reactie op “Horror uit de Levant”