Joke Smit en Gloria Wekker

Shepard Fairey

In een tijd waarin wetenschap gelijkgesteld wordt aan activisme, wetenschappelijke feiten op een hoop gegooid worden met meningen, aspirant-despoten in de Kamer zitten, Kamerleden indivuele burgers opjagen, politici spreken van ‘zuiveringsacties’, anti-racismeactivisten gelijkgesteld worden aan terroristen, politie samenspant met racisten, mensen hardop fantaseren over de terugkeer van de gaskamers en de goede oude tijd van de slavernij, vind ik het een morele plicht om die mensen te steunen die in weerwil van de goegemeente hun goede werk voortzetten.

Dit is namelijk ook een tijd waarin ‘goed’ opgeëist wordt door het kwaad; waarin racisme als een deugd wordt gezien en mensenrechten als een vervelend obstakel. Een tijd waarin verworven vrouwenrechten teruggedraaid worden, de strijd van de LHBTI-gemeenschap als decadent wordt afgeschilderd en hardop gehuild wordt om de vermeende teloorgang van de witte hegemonie. Een tijd waarin van gekleurde mensen dankbaarheid wordt geëist en verder moeten ze hun bek houden. Niet voor niks maken autochtonen met strafblad meer kans op een baan dan allochtonen zónder smet op hun blazoen.

Maar er bestaat wel degelijk zoiets als goed en kwaad. Goed is het om mensen als gelijke te zien en behandelen, slecht is het om onderscheid te maken op basis van kleur, geloof, sekse -noem de mogelijke redenen maar op. Goed is het om voor de ander op te staan, slecht is het om je te verkneukelen aan andermans leed. Goed is het de ander als mens te zien, slecht is het de ander af te schilderen als intrinsiek gevaar. Het klinkt zo kinderlijk naïef, zo simpel, maar het is een daad van verzet geworden om voor het goede te kiezen.

Extreemrechts
Dit stuk stond eigenlijk niet gepland, maar na de shit storm van gisteren, toen bekend werd dat emeritus hoogleraar Gloria Wekker de Joke Smit Prijs had gewonnen, wil ik toch reageren. Nu weet ik eigenlijk niet wat de etiquette is, maar de prijs is uitgereikt, dus ik kan niet veel verklappen.

Ik zat in de jury, samen met voorzitter Eva Jinek, schrijver Dylan van Rijsbergen, onderneemster en presentatrice Anna Nooshin en psycholoog en hoogleraar Belle Derks. Na afloop zag ik de hysterische, racistische en schandalige reacties op Wekkers onderscheiding.

Dom- en extreemrechts ging helemaal los gisteren (kom niet aan met alt right, dat is een modieuze benaming voor hetzelfde kwaad). Voor de screenshots en links naar de misselijke uitspraken van mensen die het niet kunnen verdragen dat een zwarte vrouw een prestigieuze prijs krijgt, lees vooral dit stuk van Peter.

Ze waren niet bij te houden gisteren, de teleurgestelde witte vrouwen en mannen. De een verbergt doorgaans zijn of haar racisme wat beter dan de ander, maar gisteren waren ze eensgezind in hun pijn.

De tactiek van extreemrechts is altijd hetzelfde: met heel veel lawaai andersdenkenden intimideren. Het is een soort sekte van fanatieke leden die elkaar dagelijks optrommelen om weer eens iemand de mond te snoeren met verdachtmakingen, leugens en valse beschuldigingen. Ze deinzen werkelijk nergens voor terug. En die ander is, grof gesteld, altijd iemand die tegen racisme is, niet wit of moslim.

Trots
Des te hilarischer was Marbe die bijkans in haar eigen verontwaardiging stikte en de juryleden voor luidenkende establishmentmadammen uitmaakte. Dat heeft een column in de grootste krant van het land en krijst dan dat anderen die het wagen een andere mening te hebben ‘establishment’ (nou, au, hoor) en luidenkend zijn. Maar nee, lui is het om lekker mee te golven op de surfen van de politiek-correcte haat. Lui is het om het makkelijke standpunten in te nemen, je te omringen met racistische trollen, achterover te zakken en de groepsdynamiek zijn werk te laten doen. Lui, en bovenal laf, is het, om iedere keer als je de resultaten van je hatelijke woorden in actie ziet, daar snel afstand van te nemen om de volgende dag weer vrolijk verder te gaan.

De keuze voor Gloria Wekker was wat mij betreft, ik schrijf dit nadrukkelijk niet namens de andere juryleden, geen luie, maar een moedige. En wat mij betreft is dat juist in deze tijd een belangrijk signaal. Het was er eentje in weerwil van de hordes die zich gisteren manifesteerden en het is er eentje die ik morgen en overmorgen weer zal maken. Hoe klein, marginaal en onbetekenend mijn positie ook is.

Toen ik haar gisteren na afloop feliciteerde, zei een ontroerde Gloria Wekker dat ze het totaal niet had verwacht. Al die jaren werkte ze in stilte, zonder enige erkenning of waardering. En dat vond ik nog het mooiste: dat een toevallige samenloop van omstandigheden vijf wildvreemde mensen bij elkaar had gebracht die het gezamenlijk eens waren dat Gloria Wekker juist nu erkenning verdiende.

Ik ben er trots op dat ik een van de vijf was.

info[at]aichaqandisha.nl