‘De jaren verstreken terwijl ik doordrenkt raakte van Egyptische films en muziek. En toen waren er opeens schotels en werd de Arabische wereld voor mij, en de vele miljoenen kijkers binnen en buiten de Arabische wereld, al heel snel heel veel groter dan die al was.
In 1991 ging de in Londen gestationeerde, maar met Saoedisch geld gefinancierde mbc (Middle East Broadcasting Corporation) als eerste satellietzender de lucht in. Muziek en videoclips, series en films, praatprogramma’s en een professioneel nieuwsbulletin, het aanbod was groot en divers en een absolute openbaring voor een enorm kijkerspubliek dat het tot dan toe moest doen met de eigen nationale zenders of met gekopieerde videobanden.
Steelse blikken
Grenzen vervaagden, normen veranderden en waarheden werden al snel betwijfeld. Met de komst van de satellietzenders, die van die lelijke straatbeeld verstorende schotels, raakte de emancipatie van de Arabische wereld in een stroomversnelling. Ik was er getuige van, niet zelden met gepaste
opwinding. Geen groter plezier dan het zien sneuvelen van taboes. Geen grotere teleurstelling dat die spannende ontwikkelingen onbekend bleven voor de buitenwereld die slechts geïnteresseerd was in de uitgekauwde clichébeelden van boze baarden; een buitenwereld die om die reden dan ook verrast was door de opstanden van eind 2010, begin 2011, omdat al wat op en onder het oppervlak broeide en bloeide aan diens oog onttrokken bleef.
Wie wil begrijpen wat er nu werkelijk leeft in de straten van Caïro, de steegjes van Rabat, de winkelcentra van Riyadh en de appartementen in Tunis, vergeet voor een ogenblik de politiek en de met tunnelvisie behepte media en opent de eigen ogen voor het zuiden en oosten.
Hoor het getoeter van de auto’s. Zie de steelse blikken van geliefden. Aanschouw de groenteverkoopster met haar kraampje, en merk de televisie achter in het café op. Het geluid
op tien. Het leven raast voorbij. De camera’s registreren en de televisie zendt uit.’
(…)
Alfabetisering
‘Van het enorme televisieaanbod is mijn moeder het blijst met de series, omdat ze daar echt in op kan gaan. Ze maakt zich vrolijk om ongeloofwaardige plotwendingen, leeft mee met de betere soaps en vertelt me over de ontwikkelingen. Door de series heeft ze ook veel geleerd over de samenlevingen waarin ze zich afspelen en kent ze nu niet alleen de vele dialecten, maar ook de verschillen tussen de Arabische culturen.
Dankzij overige programma’s is ze ook altijd op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op, bijvoorbeeld, dieetgebied, weet ze de zin en onzin van liposuctie en volgt ze de toespraken van Arabische despoten. Haar wereld is er zoveel groter door geworden. En zij is niet alleen: internet en de gedrukte media zijn voor mensen die alfabeet zijn en geld hebben voor een internetaansluiting, een bezoek aan een internetcafé of een krant of blad. Satelliettelevisie is wijdverbreid en met wat creativiteit met andermans schotel, ook nog eens gratis. De educatieve waarde van de zenders is enorm; je zou bijna van alfabetisering kunnen spreken.’
(…)
‘Wie die invloedrijke regio wil begrijpen, moet zich daarom niet verlaten op de nieuwsbeelden of een propagandaorganisatie als Memri die alle extremiteiten opzoekt, uitvergroot en aan de wereld presenteert om te laten zien hoe achterlijk en gevaarlijk de Arabische wereld is, onder het mom van ‘mediaonderzoek naar de Arabische wereld’. Wat Memri doet, kan op willekeurig elk land toegepast worden: als je alleen maar de excessen belicht, krijg je een verwrongen beeld van de realiteit. Wie alleen de politiek volgt, krijgt een karikaturaal beeld dat niks van doen heeft met de mensen ter plekke.’
Fragmenten uit mijn eigen en onvolprezen ‘Arabieren Kijken’ in reactie op de continue en uitgekauwde verdachtmakingen van satelliettelevisie.
hassnae[at]aichaqandisha.nl