In ons gezin ontbrak het me nooit aan boeken, Mijn ouders hadden kasten vol, variërend van Nederlandse literatuur ( de vier groten natuurlijk) tot Duits en Frans, Engels en de Russen (vertaald). Toen ik écht wilde gaan lezen zei mijn moeder ‘Pak maar een Bomansje of een Carmiggelt’. Ik las ze allemaal en rolde zo de Nederlandse literatuur in, waar Willem Frederik Hermans mijn favoriet werd. Daarna volgde de machtige Russische bibliotheek en weer daarna ging ik de Beauvoir, Sartre en Camus lezen. Mijn moeder gaf mij haar exemplaar van Le diable au corps van Raymond Radiguet in zo’n mooie oude uitgave van Gallimard. De pagina’s waren gerafeld omdat je ze met een mesje los moest snijden. Zij had het zelf gelezen toen ze tijdens haar studie in Zwitserland ook een tijdje naar Parijs ging in 1948. Het gaf het boek een extra romantisch tintje.
Lezen is zo’n wezenlijk onderdeel van mijn bestaan dat ik me nooit goed kan voorstellen dat er mensen zijn die nooit lezen. Toch is het een feit, gezien het aantal kleine boekhandels dat het hoofd niet meer boven water kan houden.
Mooie literatuur
Zo voelde ik een schokje toen ik in het Parool las dat dat de Italiaanse boekhandel Libreria Bonardo vrijdag 1 april voorgoed de deuren sluit. Niet dat ik er heel erg vaak kwam (nu voel ik me dus schuldig), maar ik heb er fijne kookboeken, reisgidsen (Guida ai conventi in Italia bijvoorbeeld) en wat mooie Italiaanse literatuur gekocht. Ooit kocht ik er Il nome della rosa van Umberto Eco. Nu kan ik daar nooit meer dagdromen en grasduinen.
In hetzelfde stuk stonden nog drie andere kleine boekhandels in Amsterdam die moesten sluiten. Volgens de een werd er niet meer gelezen, de ander zei dat de markt vercommercialiseerd was en de behoefte aan het kwalitatief goede boek was verdwenen. Van die laatste opmerking moest ik even zuchten.
De boeken met krankzinnige diëten (eet een pond kalk en hang uzelf een halve dag ondersteboven aan het wasrek) en zelfhulpboeken (Jij bent oké en de rest sucks) vliegen over de toonbank. Maar het kwalitatief goede boek moet een zware slag leveren. En je mist zoveel als je niets leest, qua mooie literatuur dan. Een goed boek neemt je mee op reis, leert je dingen over andere culturen, geeft inkijk in een verknipte psyche en blijft, als het goed is, voor eeuwig in je brein zweven. Als ik Paustovski niet had gelezen had ik nooit met hem mee kunnen varen over de Zwarte Zee en de Bosporus en met hem mee kunnen reizen over de Russische steppen en door de dichte naaldbossen.
Verruimt de geest
Ik probeer geloof ik een beetje een pleidooi te houden om te lezen. Boeken zijn zo belangrijk. Het is het papier dat ons verbindt met vorige eeuwen, gestorven schrijvers, verdwenen landen, oorlogen, geschiedenis. Het neemt ons overal mee naar toe en verruimt onze geest. Een goed boek is volgens mij, naast reizen, het enige probate middel tegen nationalisme en populisme omdat we zo over de grenzen heen kunnen kijken en uit onze ‘bubble’ komen (om het maar hip te formuleren).
Dat er juist in de Boekenweek vier boekhandels gesloten moeten worden (en landelijk zullen het er helaas nog veel meer zijn) is een treurige schande. Ga daarom veel lezen. Werk de hele lijst aan auteurs voor mijn part op alfabetische volgorde af van de grote Chinese dichters, de Griekse tragedieschrijvers, de Duitse en Franse filosofen tot gewoon alle literatuur die je maar in handen kunt krijgen. Want wat zou het mooi zijn als we tijdens de volgende Boekenweek zouden kunnen constateren dat er geen enkele boekhandel meer gesloten hoeft te worden (en er liefst een heleboel bij zouden zijn gekomen).
rebecca[at]aichaqandisha.nl