foto EO/RV
Een paar weken geleden werd ik gevraagd om het programma van een solidariteitsdemonstratie te leiden. Wereldwijd gingen mensen die warme zaterdag de straat op om te protesteren tegen het onmenselijke beleid van Trump dat kinderen van hun ouders scheidt en vluchtelingen criminaliseert.
Trump maakt zich daar niet als enige schuldig aan. Alle landen in Europa houden de eigen grenzen krampachtig dicht; regeringen sluiten liever deals met misdadige regimes en laten mensen nog eerder verdrinken dan dat ze hen toelaten. Mensenlevens zijn niet meer heilig. Niet als ze een kleurtje hebben en van ver komen, in ieder geval.
Een instelling die wel eens anders is geweest. Zeventig jaar geleden sprak Eleanor Roosevelt de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit. Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog besloten regeringsleiders ‘dit nooit weer’ en legden ze onder andere vast dat alle mensen vrij en gelijkwaardig zijn.
Interessante mening
Die gelijkheid en gelijkwaardigheid is essentieel. Het zou voor altijd de basis moeten vormen van elk politiek stelsel. Alleen dan garandeer je de rechten van iedereen, inclusief minderheden, ongeacht kleur, sekse, geloof, seksuele oriëntatie, klasse – noem de mogelijke verschillen maar op. Het lijkt eenvoudig, en in feite is het dat ook, maar in een tijd waarin nationalisme en racisme nieuwe deugden zijn geworden en mensenrechten als een vervelend en achterhaald concept worden gezien, is het belangrijk om weer eens een ander geluid te horen.
Eentje dat tegen de populistische stroom in gaat. Eentje dat bijvoorbeeld racisme niet presenteert als een ‘interessante mening’ maar verwerpt om het verachtelijke fenomeen dat het is. Racisme is namelijk geen mening. Noem het gerust een ideologie die de hele notie van gelijkheid afbreekt. Racisme is een overtuiging met als uitgangspunt dat mensen niet gelijk zijn en je hen dus ook anders mag behandelen. De Godwin mogen jullie er zelf bij verzinnen. Of vergeet de Godwin en kijk naar de boten met vluchtelingen die zinken en niet geholpen mogen worden, kijk naar de beelden van Amerikaanse politie-agenten die onschuldige zwarte mensen doodschieten, kijk naar kleine kinderen zielsalleen, opgesloten in kooien of ronddolend in vluchtelingenkampen.
Seksisme is ook bezig met een ijzingwekkende comeback hier in het Westen, dankzij charlatans als Jordan Peterson die het wel jammer vindt dat je vrouwen niet ongestraft een klap kunt verkopen en daarmee voor uitverkochte zalen staat. Maar ook door iemand als Baudet die denkt dat vrouwen graag onderworpen worden (volgens mij moet Baudet zelf bevrijd worden uit de kast waar hij zichzelf in heeft opgesloten) en de hele incel bende die het vrouwen kwalijk neemt dat zij geen wip kunnen krijgen. Wat minder wanhoop uitstralen en een aangename persoonlijkheid kweken zou misschien al helpen, maar dat is iets voor een ander stuk.
De rechten van minderheden staan onder druk, de positie van vrouwen moet voortdurend bevochten worden, de klimaatsverandering is een probleem, de positie van religie is onbegrepen en authentiek leiderschap lijkt nergens te bekennen.
Sprankjes hoop
Maar hier en daar zijn er sprankjes hoop: Souad Abderrahim is verkozen tot Tunis’ eerste vrouwelijke burgemeester. In Amerika zorgt de jonge Alexandria Ocasio-Cortez voor een frisse, progressieve wind en in Libanon heeft de rechtbank geoordeeld dat homoseksuele relaties niet strafbaar zijn.
Vrouwenrechten zijn onlosmakelijk verbonden met die van minderheden, hoewel vrouwen de helft van de wereldbevolking uitmaken. Hoe langer je daarover nadenkt, hoe absurder het wordt. Niet voor niks vormen vrouwen de voorhoede als het gaat om gelijkheid en rechten. Twaalf van die vrouwen zien we in de nieuwe serie Sign of the Times die vanaf morgen op NPO2 na Nieuwsuur te zien zal zijn. Vijf weken lang op maandag een portie geestelijk gezonde voeding, vrij van onnodige toevoegingen en zuren.
Mary Robinson, Mabel van Oranje, Elif Shafak, Chimamanda Ngozi Adichie, Agnes Heller, Polly Higgins, Agnes Abuom, Leila Ahmed, Tawakkol Karman, Judith Butler, Chung Hyun Kyung en Isabel Allende zullen hun licht schijnen op de thema’s van nu: democratie, klimaat, religie, ongelijkheid en leiderschap.
Regie Wilberry Jakobs en eindredactie Ida Overdijk. Ik mocht de redactie doen van de serie en was ruim een jaar bezig de dames binnen te halen. Bij vlagen gekmakend zo lastig, maar het loont. Niet alleen vanwege de geweldige namen en de prachtige verhalen en beelden, maar zeker ook omdat dit een eigenwijze productie is die tegen de stroom ingaat.
Daar waar de media en politiek vergeven zijn van rechtse propaganda, iedereen -kennelijk- de druk voelt om het rechtse discours te volgen, feiten gelijkgesteld worden aan meningen en empathie een vloek is geworden, getuigt het van een heerlijke eigengereidheid weer terug te gaan naar de kern en in weerwil van al het feitenvrije gekrakeel bij die kern te blijven.
Sign of the Times, vanaf maandag 30 juli vijf weken lang na Nieuwsuur om 22:55 op NPO2. Regie: Wilberry Jakobs; redactie: Hassnae Bouazza; camera: Maarten Kramer; geluid: Mark Witte; montage: Noël van Rens; productie: Caroline van Dijk, Manon van Wijk; eindredactie: Ida Overdijk.
info[at]aichaqandisha.nl