Iemand vroeg me eerder dit jaar waarom ik nooit schrijf over Turks-gerelateerde zaken. Omdat ik geen Turks lees of versta en omdat ik het beter vind als mensen van binnenuit onderwerpen en gebeurtenissen duiden. Het is al te makkelijk om voor mij als buitenstaander met een denkbeeldig pijpje in de hand te oreren over wat goed of fout zou zijn zonder voldoende achtergrondkennis.
De laatste ontwikkelingen in Turkije stemmen enorm somber. De mislukte coup leidt tot nog meer repressie en misschien nog wel meer bloedvergieten en ik zie niet zo snel hoe dit te keren, vooral als ik de discussies onder Nederlandse Turken volg. Zoveel verdeeldheid, zoveel haat onder mensen die elkaar om het felst bestrijden. Het stemt zo verdrietig. Dit kan alleen maar leiden tot nog meer verscheurdheid van een land dat verschrikkelijk veel moois te bieden heeft en dat het zoveel beter zou kunnen doen, mits de mensen elkaar maar wat meer ruimte zouden gunnen.
Twee kampen
Als je inzoomt is er natuurlijk meer gelaagdheid, maar grosso modo zijn er twee kampen: zij die het leger steunen en een militaire coup zien als de redding van de democratie en zij die Erdogan steunen en in hem de verlosser en redder van de democratie zien.
Hoe een militaire machtsgreep tot democratie kan leiden, is me een raadsel. Een coup is per definitie anti-democratisch -die in Egypte heeft tot nog meer onderdrukking geleid onder Sisi. Erdogan de redder van de democratie noemen is ook niet geloofwaardig. Ja, hij is democratisch verkozen, maar zijn politiek is steeds minder democratisch en regelrecht autocratisch en dat stemt al evenmin vrolijk.
Het probleem van Turkije is dat de twee kampen elkaars spiegelbeeld zijn: de Kemalisten hebben decennia lang alle minderheden onderdrukt en religie uit het openbare leven verbannen -en daarmee de gelovigen hun recht op geloof ontzegd. Na een -voor sommigen- hoopvol begin van Erdogan waarbij minderheden meer erkenning kregen en religieuzen en gehoofddoekte vrouwen toegang tot publieke functies, is hij inmiddels tot een megalomane despoot uitgegroeid die hard inslaat op zijn eigen bevolking, critici opsluit, de oorlog tegen de Koerden weer opgepakt heeft en die de vrijheid van seculieren steeds verder inperkt met nieuwe wetgeving.
Wederkerigheid
Wat is er op tegen je recht op religieuze vrijheid op te eisen, zonder daarbij seculieren te willen beperken? Waarom zou je niet iedere vorm van onderdrukking bestrijden en niet alleen die waarin je zelf geraakt wordt? En waarom zou je in godsnaam je eigen landgenoten ontmenselijken omdat ze een andere mening hebben of een andere culturele achtergrond?
Democratie gaat over wederkerigheid. Over een samenleving waarin iedereen meetelt en gelijk is, en waarin ieder de vrijheid heeft binnen de kaders van de wet te denken en handelen zoals hij of zij wil, zonder daarbij anderen kwaad te doen of zelf beschadigd te worden. Ik weet het, democratie is niet voor bange watjes of hypocrieten en nergens functioneert die ideaal. Maar het zou toch wel verschrikkelijk zijn als Turkije teruggeslingerd wordt naar een donkere tijd, omdat buren en vrienden elkaars vijanden worden vanwege een verschil van inzicht dat prima overbrugd zou kunnen worden.
Misschien kunnen Turkse activisten en politici eens gesprekken voeren met hun Tunesische collega’s.
info[at]aichaqandisha.nl