‘Als vrouwen in het Westen kiezen voor een borstvergroting of schaamlipverkleining, doen ze dat niet om CEO te worden, maar onder druk van de patriarchale en seksistische samenleving die vindt dat ze er zo uit zouden moeten zien.’
Enorme woede
Na een lange toeristische wandeling door de hoofdstad, strijken de goedlachse Zarqa Nawaz, schrijfster en bedenker van de Canadese hitserie ‘Little Mosque on the Prairie‘, en ik neer in het café van het Rijksmuseum voor een lunch. Bij het woord ‘schaamlipverkleining’ kijkt de vrouw naast ons verschrikt naar Nawaz en herstelt niet meer. Terwijl ze met haar man om beurten eet van de tomatensoep en het broodje ‘pulled pork’. Nawaz, wiens boek ‘De Kleine Moskee op de Prairie’ net uit is, laat het woord ‘schaamlipverkleining’ nog vaak vallen. Vooral in relatie tot de niqab, want als ik haar spreek is de Canadese verkiezingscampagne in volle gang en de niqab een belangrijke inzet.
‘Er is een grote toename aan schaamlipverkleiningen. Ik vind dat geen goede ontwikkeling, maar als vrouwen dat willen, dan is dat hun recht. Maar als een vrouw beslist de niqab te dragen, is de ophef niet van de lucht. Dus de ene keuze wordt gedemoniseerd en de andere niet. En weet je, zo’n niqab is gewoon onderdeel van de zoektocht van vrouwen. Ik heb een vriendin die tijdens haar hele studie geniqabt was en die daarna besloot af te doen. Het was onderdeel van haar ontwikkeling. Ik plaats ook zo mijn vraagtekens bij sommige zoektochten van blanke vrouwen, maar ze moeten het zelf weten. In ieder geval kun je een niqab ongedaan maken en een schaamlipverkleining niet. Dit zei ik laatst tijdens een interview en dat leidde tot enorme woede, want hoe durfde ik vrijwillige ingrepen te vergelijken met de niet vrijwillige niqab. Het ergste daarbij vind ik de blanke feministes die andere vrouwen vertellen dat ze niet slim genoeg zijn om te weten dat ze onderdrukt worden en gered moeten worden. Zij hebben de rol van de patriarch overgenomen.’
Extreme preutsheid
Zarqa Nawaz drukte in 2005 haar stempel op het Canadees-islamitische debat met haar documentaire ‘Me and the Mosque’ over sekse-segregatie in de moskee, iets waar ze zich sterk tegen verzet.
‘Ik begreep niet waarom vrouwen altijd maar verborgen moesten worden. Als je de hadith leest, zie je dat vrouwen gewoon in de moskee spraken. De profeet ging altijd eerst naar de vrouwen. Ik wilde het debat aanzwengelen en onderzoeken waarom de cultuur zo preuts en de samenleving zo patriarchaal was geworden. Ik heb toen voor de documentaire gebruikt gemaakt van dat patriarchale en alleen mannelijke geestelijken gesproken, zodat ze me niet weg konden wuiven. Ik heb het in mijn voordeel gebruikt. En nu, tien jaar later, zegt de grootste islamitische organisatie, de ISNA -Islamic Society of North America – dat die scheiding weg moet. Al weet ik dat het vaak de vrouwen zijn die koppig vasthouden aan sekse-segregatie. Die cultuur van extreme preutsheid is slecht voor een samenleving. Het komt ook door de cultuur niet door het geloof. We moeten er echt van af. Om een voorbeeld te geven: mijn moeder gebruikt mijn vadersnaam niet, dat is te formeel. Ze zegt gewoon ‘hé, jij’.’
Kijkcijferhit
Twee jaar later haalde Nawaz het wereldnieuws met haar komedie ‘Little Mosque on the Prairie’ waarin een Canadees-islamitisch gezin centraal stond. De serie was meteen een kijkcijferhit en draaide zes seizoenen mee.
‘Dat was een moeilijke tijd. De moslimgemeenschap was boos op me vanwege de serie. Ze schreven petities tegen me. Ik moest uit de moskee gestuurd worden omdat ik de islam ten schande had gebracht dus toen ben ik maar gestopt met naar de moskee gaan. Moslims vonden dat ik ze belachelijk maakte. Ze wilden perfecte moslims zien, maar dat is geen televisie, dat is propaganda. Rechts vond dat ik wegkeek en een te positief beeld schetste en de moslims vonden dat ik met hen spotte. Toen duidelijk werd dat ik niet ging stoppen en niet-moslims de serie geweldig vonden en moslims erop aanspraken, werd dat verwarrend. Toen draaiden ze dus bij. Met de toename van islamofobie, beseften ze dat de serie juist heel goed was. Bovendien, hoezo gaf de serie een slecht beeld van de islam? Wil je dan IS of zo?’
Het duurde drie jaar voor de moslimgemeenschap de serie accepteerde. Tot die tijd werden er petities opgesteld om de komedie van de buis te halen. De reacties op haar nieuwe boek ‘Laughing all the way to the Mosque’ in Nederlandse vertaling ‘De Kleine Moskee op de Prairie’ zijn vol lof, al zegt Nawaz wel dat haar tegenstanders altijd als panters op de loer liggen om haar te kunnen pakken.
Ze wilden me dood
‘Ik wilde eerst een boek schrijven over de stereotypes en mythes over moslims, maar toen ik het manuscript inleverde, vond mijn uitgever het vreselijk. Ze stelde voor dat ik gewoon zou schrijven waar ik goed in ben: satire. Dus ik heb de ideeën die ik had in korte verhalen verwerkt. Het gaat over opgroeien in een conservatief Pakistaans-islamitisch gezin in Canada. Ik ben een feminist en humanist en soms botst dat met de islamitische gemeenschap hier. Maar ik vind wel dat ze volwassener zijn geworden. Er is nu zo’n serie Citizen Khan en die gaat veel verder dan wat ik ooit gedurfd heb, maar daar is veel minder ophef over. Mensen zeggen nu wel ‘hij is niet zo respectvol als Little Mosque on the Prairie. Daar word ik zo kwaad om: ze wilden me dood hebben! Ze zeiden tegen mijn ouders dat ze me moesten stoppen en in de moskee schreeuwden ze tegen mijn man dat hij van me moest scheiden. En nu vinden ze dan toch dat het allemaal wel meeviel.
‘De Kleine Moskee op de Prairie’ kun je hier bestellen voor 19,95.
hassnae[at]aichaqandisha.nl