Iedereen heeft wel eens gehoord van de 1001 Nacht, maar bijna alles wat ik ervan gelezen of gezien had, was afkomstig van westerse bewerkingen van de tekst. Omdat ik benieuwd was naar de originele verhalen, besloot ik in 2012 de verhalen van 1001 Nacht helemaal te lezen. Dat was geen gemakkelijke opgave, want die verhalen beslaan (in de versie die ik heb) drie dikke boeken van ongeveer 900 pagina’s in een klein lettertype. Nu, na drie jaar, heb ik ze helemaal uitgelezen.
Een recensie schrijven voelt een beetje alsof je een boekverslag gaat schrijven over de bijbel. Er is zoveel over te vertellen: een lange rij aan boeken is er al over geschreven en er bestaat zelfs een tweedelige encyclopedie, The Arabian Nights Encyclopedia. Ik ga me daarom beperken tot mijn eigen leeservaring en dingen die mij opvielen.
Onthoofden na huwelijksnacht
De opzet van de 1001 Nacht is een raamvertelling. Koning Shariaar kan het niet verkroppen dat hij bedrogen is door zijn vrouw en trouwt daarom elke dag een nieuw meisje om na de huwelijksnacht te onthoofden. Dit gaat een aantal weken door totdat hij trouwt met Sherazade. De mooie Sherazade vertelt elke nacht een verhaal met een cliffhanger zodat de koning haar nog een dag laat leven om te weten hoe het verder gaat. Sherazade vertelt verhaal op verhaal, en verhalen binnen verhalen.
In de 1001 Nacht zitten sprookjes, legendes, liefdesgedichten, volksverhalen, mythes, fabels, oorlogsverhalen, reisverhalen en uiteenzettingen over islamitische theologie. Er zit een Ilias in, er zit een Odyssee in, er zitten kluchten in. In de 1001 Nacht ontmoet je sultans, kaliefen en koningen, slavinnen bekend met alle wetenschappen, zwarte eunuchen, handelaren, zeelui, tovenaars, zeemeerminnen, djinns in alle vormen en ‘afreet, ghula, de vogel Rukh, koning Salomo, de duivel en nog zo veel meer.
Homo-erotisch gedicht
Het verhaal wordt bijna altijd verteld vanuit het perspectief van een moslim. Christenen, in de vorm van Romeinen (eigenlijk Byzantijnen) en Franken komen er relatief goed vanaf: sommigen zijn slecht, maar anderen zijn nobel. Als contrast worden alle magi (volgelingen van de oude Perzische godsdienst) neergezet als extreem kwaadaardig. Bijna alle magi in de 1001 Nacht proberen moslims te pakken te krijgen om ze op te sluiten in hun martelkelder. Over het hele boek zit een oppervlakkig islamitisch sausje, maar de 1001 Nacht is allesbehalve vroom. Ik ken geen boek waarin meer wijn geschonken wordt. Als ik elk gelezen glas echt zou moeten drinken, kreeg ik binnen een week een ontstoken lever.
Daarnaast zit het boek vol met impliciete en expliciete seks en komt het regelmatig voor dat de hoofdpersoon naakte vrouwen begluurt. Ook duistere zaken als verkrachting en bestialiteit worden expliciet uitgeschreven, ook al komt dat maar een enkele keer voor. Homoseksualiteit wordt ook beschreven, de ene keer als een zonde als alle andere zonden, de andere keer wordt er lacherig en lichtvoetig over geschreven. Er staat zelfs een homo-erotisch gedicht in! Opvallend genoeg zijn alle lesbiennes in de 1001 Nacht boosaardige toverkollen. Dat dan weer wel.
Gescheiden geliefden
De verhalen hebben verschillende schrijfstijlen, maar zitten allemaal vol sfeer en zijn geschreven met een rijke fantasie. Sommige zijn spannend, andere weer grappig. Gedurende de meeste nachten is de 1001 Nacht erg vermakelijk. Het enige wat me tegenviel was dat het motief van de gescheiden geliefden wel erg vaak voorkwam. Die verhalen lijken erg op elkaar en zitten vol met (op den duur) saaie gedichten over liefdesverdriet.
De 1001 Nacht is niet geschikt voor kinderen, maar wel een aanrader voor iedereen die van mythes en legendes houdt. De Engelse vertaling van Pinguin verschenen in 2008 is minder duur dan Nederlandse vertalingen, en geschreven in relatief eenvoudig en helder Engels. Laat je niet afschepen door gekuiste en gedisneyficeerde aftreksels, maar lees het origineel in vertaling.
info[at]aichaqandisha.nl
3 Reacties op “Aicha’s Bibliotheek: Duizend-en-een-nacht”