Zodra ik in Marokko aankwam, werd ik meteen de volgende dag door mijn tante en nichten meegesleurd naar de hamam, twee straten verderop. Mijn schone kleding werd in een lelijk gekleurde, vierkante doek gewikkeld die ik na afloop zou moeten dragen als hoofddoek. De emmers gereed? Check! Echte groene zeep, borstel, kam en ghasul mee? Check!
Ik heb deze hamambezoeken altijd verafschuwd. Sinds mijn pubertijd wist ik me naakt geen houding te geven in de hamam. Het doorkomen van de kleine pijnlijke borstjes en de twee haartjes op mijn schaamstreek maakten dat ik het liefst mijn ondergoed wilde aanhouden. Ik weet nog dat, zodra ik die twee haartjes ontdekte, het scheermesje van mijn vader niet veilig meer was. Ik had tijd nodig om aan mijn nieuwe lichaam te wennen. Niemand die de tijd had genomen om me erop voor te bereiden, dus ik stond er, samen met mijn kleine borstjes, alleen voor.
Ik probeerde de bezoeken zoveel mogelijk te vermijden. In Nederland was ik het helemaal niet gewend zoveel blote vrouwen op een paar hete vierkante meter te zien zitten schrobben. Het was telkens weer een confrontatie waar ik me geen raad mee wist. Dus dwaalden mijn ogen steeds af naar die oudere dame die voorover bukkend haar emmer vulde met heet water. Zou die van mij ook zo worden?, dacht ik dan.
Nee, ik wilde het niet meer! Ik wist het nu zeker! Het volgende hamambezoek zou ik ervoor zorgen dat ik al gedoucht zou zijn. Klein als ik was, pakte ik een emmertje, een zeepje en een handdoekje en liep door naar het dakterras waar bijna nooit iemand was. Trok mijn kleren uit en ging me wassen met koud water. Bij gebrek aan shampoo waste ik zelfs mijn haar met zeep. En na afloop liep ik trots naar beneden, in de hoop niet naar de hamam te hoeven. Maar helaas kwam ik er niet onderuit.
Pas jaren later ben ik de hamambezoekjes gaan waarderen, ik ging er in mijn eentje heen. Waste mezelf, vroeg mijn ene buurvrouw mijn haar te wassen en mijn andere buurvrouw mijn rug te schrobben. En als ik er zin in had, vroeg ik de hamamverzorgster om me een uitgebreide lichaamsbehandeling te geven. Dan mocht plat op de heerlijk warme vloer gaan liggen met een matje onder me. Zodat de vrouw tegen een kleine betaling van tien dirham (twee euro) mijn lichaam van top tot teen kon insmeren en kon schrobben. Ik durfde steeds een stapje verder te gaan, zo besloot op een dag mezelf in de hamam te ontdoen van bepaalde lichaamsbeharing. Enerzijds was ik al gewend aan het zicht van de meiden en vrouwen die het al deden, anderzijds vond ik het reuzenspannend. Toch een best intieme aangelegenheid.
Ik kwam in mijn latere jaren steeds als herboren uit de hamam. Stralend voelde ik me, verbonden met het vrouwelijk schoon. Voor mijn lichaam hoefde ik me niet te schamen. Elke vrouw zag er mooi uit op haar manier.
Pas écht leuk werd het toen ik ooit door Marokko ging reizen. Ik vond het fijn om alleen te reizen, want dan hoefde je met niemand rekening te houden, maar tegelijkertijd kon je met iedereen naar eigen keuze en smaak een praatje maken.
Ik was in Marakkech aangekomen en natuurlijk was het eerste wat ik deed vanuit de taxi: zoeken naar hamams in de buurt. Mijn lichaam hunkerde naar de warmte en rust in de galmende holle soms oorverdovende ruimtes.
Ik pakte mijn inmiddels mooier geworden hoofddoek in met schone kleding, pakte mijn emmertje en benodigdheden en snelde richting de hamam. Daar aangekomen, kleedde ik me uit en ik propte snel de kleding in mijn tas, waar ik mijn boek tegenkwam, dat ik standaard overal mee naartoe nam. Ik besloot het mee naar binnen te nemen, zoals ik gewend was bij de saunabezoeken in Nederland. Stilletjes tegen een hoekje, op mijn buik liggend, ben ik mijn boek gaan lezen.
Maar deze ontspanning was van korte duur, want binnen de kortste keren had ik alle vrouwen op mijn dak en werd ik mee naar buiten genomen door maar liefst drie hamamverzorgsters. In de kleedruimte werd mijn boek in beslag genomen en ik werd verhoord alsof ik een moord had gepleegd. Omdat ik de taal niet geheel machtig ben, begreep ik niets van wat deze vrouwen van me wilden.
Pas na een torture van een half uur mocht ik weer terug. Ik had me nooit zo naakt gevoeld als toen. Alle ogen staarden naar al m’n rondingen en gaten. Ik zocht een plekje naast een meid van mijn leeftijd. Na een paar minuten had ik de moed bij elkaar verzameld om haar te vragen wat er nou aan de hand was. Ze wist me uit te leggen dat de vrouwen dachten dat ik duivelse bezweringen aan het verrichten was. Ik zou met de jinns aan het communiceren zijn.
Kortom, het was niet gebruikelijk om te lezen in de hamam. Ik wist niet of ik moest lachen of huilen om haar verhaal, maar feit is wel dat deze vrouwen zo bijgelovig waren, dat ze me beschuldigden van iets waar ik nooit in m’n leven mee te maken heb gehad.
Dit bezoek weerhield me niet om drie dagen later dezelfde hamam te bezoeken. Over die bijzonder erotische ervaring vertel ik de volgende keer.
Fadwa Kartoubi