Foto: Ruud Ketelaar
12 januari 2014
Dag Majda,
Weet je nog dat we ons een half jaar geleden verbaasden over de datum van verschijnen van De Kleurloze Tsukuru Tazaki En Zijn Pelgrimsjaren? Net na december, dus geen nieuw boek van Murakami als Sinterklaas- of Kerstcadeau? En dat we afspraken dat we elkaar zouden vertellen wat we van het boek vonden als het eindelijk wel uit zou zijn?
Vandaag is het de 65ste verjaardag van Haruki Murakami. Groot Japans schrijver, die al vele jaren op Hawaii woont. Een gedoodverfde Nobelprijswinnaar! Je weet dat het mijn lievelingsschrijver is, Majda. Ik schrijf nu voor je op wat ik vind van De Kleurloze, zoals ik het boek met alle respect noem. Want een beetje onverwacht had ik het boek met Sinterklaas wel in huis. Omdat ik mij ingeschreven heb voor het Murakami-festival van Das Magazine. Dat festival was gisteren, zodat 500 lezers de verjaardag van Murakami om 24.00 uur samen konden vieren. Voorafgegaan door 20 leesclubs met 25 mensen.
Ik zat met een vriendin in de leesclub, die werd begeleid door Luk van Haute. Dat is één van de vertalers van Murakami in het Nederlands. Als deelnemer zat Elbrich Fennema in de leesclub, zij vertaalde onder andere Norwegian Wood en Ten Zuiden Van De Grens. Bijzonder was dat. Want de derde Murakami-vertaler, Jacques Westerhoven, woont in het noorden van Japan… Snap wel dat die er niet was. Luk heeft ons in de leesclub de eerste bladzijde van De Kleurloze voorgelezen. Heel apart om Murakami in het Japans te horen… En ook leerzaam hoe Elbrich uitlegde hoe je een Japans woordenboek moet gebruiken om de betekenis van de karakters op te zoeken. Niet iets om nu over uit te wijden, maar wel heel interessant!
Afijn. De Kleurloze. Het verhaal van Tsukuru, die zestien jaar eerder uit een vriendengroep van vijf wordt verstoten en daar nog steeds de gevolgen van voelt. Tsukuru, die zichzelf als onbeduidend ziet, als kleurloos. In het boek door Murakami geaccentueerd door ieder ander personage een naam met een kleur te geven. Tsukuru, die pas echt in actie komt als de ijzersterke Sala hem op pad stuurt om eerst in het reine te komen met zijn verleden voordat zij weer bij hem komt slapen. Voor mij het beste deel van het boek, de drie ontmoetingen met de Blauwe en de Rode in Nagoya en Zwartje in Finland.
Al op de eerste bladzijde dacht ik: ‘daar gaan we weer’. Jonge Japanners, de dertig net gepasseerd, terugkijkend op hun jeugd. Zo begon Norwegian Wood ook, en dat is een boek van dertig jaar geleden… Laat ik maar met de deur in huis vallen: ik vind dit een van de mindere Murakami’s. Lastig om in het boek te komen, ik vond de eerste 50 pagina’s over die onbegrijpelijke doodsstrijd van Tsukuru eigenlijk niet om door te komen. En ik vond het einde, de laatste twee hoofdstukken, de laatste dertig, veertig bladzijden ook niet bepaald een feest. Voelde me een beetje bedrogen door het gevoel dat Murakami een kunstje deed met dat lange verhaal over stations. Dat doet Murakami overigens vaker. Dat openlijk kunstjes doen om de lezer, ja wat eigenlijk? Te irriteren? Op het verkeerde been te zetten? Af te leiden? Ik weet het niet. Heb jij een idee, Majda? Toen ik er over na had gedacht kwam ik tot deze conclusie: ‘Het einde van het boek is een onvolledige synopsis van zestien jaar eenzaamheid, zonder synthese’. Eigenlijk had het boek van mij mogen stoppen na het bezoek aan Zwartje (Eri) in Finland. Toen was het voor Tsukuru uit de mond van de 3 nog overgebleven groepsgenoten duidelijk geworden waarom hij 16 jaar eerder uit die groep verstoten was. Meer was voor mij niet nodig om het boek af te ronden met de open eindjes, die er in een echte Murakami altijd zijn.
Het thema van het boek is natuurlijk wel heel Murakami… De relatie tussen mensen en hoe die te onderhouden, in een notendop. Aan de ene kant modern Japans, aan de andere kant universeel. Dat vind ik zo knap in het werk van Murakami. En die vriendengroep van vijf moet toch veel lezers wel doen denken aan hun eigen middelbare schooltijd. Misschien geen hechte groep van vijf, maar wie heeft er op de middelbare school nou niet een hele hechte, bijna onverbrekelijke vriendschap gekend? Jij? Ik wel.
Vond jij het niet heel bijzonder toen Tsukuru per telefoon uit die groep van 5 werd geknikkerd met de toevoeging dat hij zelf wel wist waarom, en hij op geen enkele manier het initiatief nam om de reden te achterhalen? Ik wel. Ik vond het ongeloofwaardig. Dat laat je toch niet zonder uitleg gebeuren? Ik niet in ieder geval!
Intrigerend vond ik Haida, die studievriend. Met zijn verhaal over de jazzpianist, die in de bergen op zijn dood aan het wachten was. En, waarschijnlijk voor het laatst, Around Midnight speelde met dat mysterieuze zakje op de piano. Waar we wel nooit van te weten zullen komen wat er in zit. Weer zo’n open eindje. Maar goed, Haida. De brenger van Années De Pèlerinage. Die ook weer verdwijnt uit het leven van Tsukuru. Zonder reden. Meer open eindjes. Houd jij eigenlijk van Liszt, Majda? Ik heb zijn muziek een beetje herontdekt door De Kleurloze… Ik heb zelfs Années De Pèlerinage gekocht… En geluisterd tijdens het lezen van het boek. Sfeerbepalend!
Al met al ben ik blij dat ik het boek gelezen heb. Misschien ben ik minder van de romantische, meer realistische Murakami, zoals in Norwegian Wood, Spoetnikliefde en nu dus De Kleurloze Tsukuru Tazaki En Zijn Pelgrimsjaren en meer van de surrealistische Murakami. Zoals in De Jacht Op Het Verloren Schaap, De Opwindvogelkronieken, Kafka Op Het Strand en 1q84.
Ik ben heel benieuwd wat jij van De Kleurloze vindt. Wat jij er wel goed aan vindt en wat niet. Laat je het me weten? Ik vind het zo fijn dat ik je als verwoed Murakamist ben tegengekomen!
Groeten en liefs,
Het antwoord van Majda staat hier
2 Reacties op “Mailen over Haruki Murakami – Ruud”