Ik moet eerst even zeggen dat ik niet zo aardig ben. Ik probeer wel eens aardig te doen, maar meestal ben ik het niet. Dus toen het mijn beurt was om met mijn handen voor mijn ogen tot honderd te tellen, speelde ik vals.
Zo introduceert de 19-jarige Matthew zich. Hij is opgenomen in een inrichting, omdat hij schizofreen is. Om in het reine te komen met het verleden schrijft hij op hoe hij daar terecht is gekomen. Dat is het verhaal van De schok van de val, de aangrijpende debuutroman van de Engelse Nathan Filer.
Filer (1980) is zelf werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg en daarnaast is hij dichter en schrijft hij scenario’s voor televisie. De inspiratie voor zijn boek komt ongetwijfeld uit zijn eigen leven.
Broer Simon
De roman begint met een vakantie van de jonge Matthew en zijn gezin. Al na een aantal pagina’s introduceert hij zijn broer:
Hij heet Simon. Je vindt hem vast leuk. Ik vind hem in ieder geval heel erg leuk. Maar over een paar bladzijden is hij dood. En daarna is hij nooit meer dezelfde geweest.
Na de dood van Simon is Matthew niet meer dezelfde. Zijn moeder haalt hem een tijdje van school en geeft hem thuis les. Ze is erg beschermend en hij komt nauwelijks buiten.
Matthew vertelt in niet-chronologische volgorde over zijn leven. Op sommige momenten is hij erg openhartig, maar soms ook heel geheimzinnig. Beetje bij beetje manifesteert zijn ziekte zich. Hierover wijdt hij niet heel erg uit, maar het is duidelijk dat die is ontstaan na de dood van zijn broer Simon.
Omdat zijn geheugen hem in de steek laat, of omdat hij sommige gebeurtenissen liever anders had zien gaan, is het maar de vraag of alles wat hij vertelt waar is. Dit blijkt bijvoorbeeld als hij van een moment drie versies geeft, omdat er ‘verschillende waarheden’ zijn.
Geloofwaardig hoofdpersoon
Het verhaal verplaatst zich niet alleen naar het verleden maar ook naar de tegenwoordige tijd, als hij in de inrichting zit. Hij spaart hierbij zijn begeleiders niet en dat levert grappige momenten op, die Filer ongetwijfeld zelf heeft meegemaakt.
De schok van de val is een ontzettend goede roman. Matthew is een zeer geloofwaardig hoofdpersoon, die je meesleept in zijn leven. Het blijft soms een beetje raden wat hij precies bedoelt, maar dat werkt goed, gezien het onderwerp van het boek. Hij zegt aan het begin dat hij niet aardig is en dat is hij op momenten soms ook echt niet. Maar Matthew weet de lezer desondanks al gauw voor zich te winnen. Het verhaal van Matthew is uiteindelijk een heel ontroerende: over een jongen die van zijn broer hield en nu verder moet zien te leven zonder hem.
De schok van de val van Nathan Filer is verschenen bij uitgeverij Anthos, 19,95 euro.
majda[at]aichaqandisha.nl