Het is al weer twee jaar geleden dat we hier Palestine on a Plate bespraken, een prachtige ode aan de Palestijnse keuken. Hoe mooi het boek ook, een Nederlandse vertaling bleef uit. Ik moest eraan denken toen ik werd gewezen op Zaitoun, recipes and stories from the Palestinian Kitchen van Yasmin Khan. Khan had eerder succes met het prachtige The Saffron Tales en verkent in Zaitoun de keuken en verhalen van Palestina.
De hamvraag is welke Nederlandse uitgever dit boek gaat uitbrengen. Als dat al gebeurt. Er is namelijk iets verdrietigs gaande: de Palestijnse cultuur wordt genegeerd. Daar waar boeken die het culinaire Israëlische landschap vieren warm onthaald worden, blijft het stil rondom de Palestijnse keuken. Sterker, die wordt genegeerd, ontkend of simpelweg gepresenteerd als Israëlisch. Maar hierover geen misverstand, de Israëlische keuken is doordrenkt van de Arabische en Palestijnse. Het is een ongemakkelijke waarheid voor rechtsextremisten en nationalisten, maar veel Israëliërs waren, of misschien moet ik schrijven zijn, Arabische Joden die met veel warmte hun Arabische wortels koesteren. De verbondenheid tussen de twee volkeren is dieper en inniger dan de haviken lief is. Daarover in een ander stuk meer, voor nu wil ik het bij de Palestijnse keuken houden.
foto uit Zaitoun, Matt Russel
Die is rijk aan kruiden en specerijen, sterk verbonden met de locatie en geschiedenis en vol verhalen. Verhalen die Khan tijdens haar reizen naar Palestina opgetekend heeft, samen met de gerechten die ze daar proefde bij de mensen die ze bezocht. Ook Khan is voorzichtig in haar voorwoord; dat de naam Palestina niet officieel is, dat de VN spreken over de Palestijnse gebieden, dat ze bewust heeft gekozen voor de Palestijnse keuken. Ik begrijp het allemaal wel, maar toch stemt het verdrietig, de omzichtigheid waarmee het Palestijnse verhaal verteld wordt.
Bierbrouwer
Na een deprimerende introductie waarin Khan haar urenlange ondervraging op het vliegveld beschrijft, vervaagt de voorzichtigheid en nemen de Palestijnse cultuur, smaken en gastvrijheid het over – zonder de ogen te sluiten voor de verdrietige, politieke realiteit waar de Palestijnen met bewonderenswaardige weerbarstigheid omgaan. Khan: ‘One of the most enduring aspects of Palestinian cuisine is its adaptability through all these challenges. Cuisine, like language, constantly evolves, but, because of the constraints of the OPT, Palestinian food has undergone its own unique journey.’
foto uit Zaitoun, Matt Russel
Khan reist door het land en naar de verschillende Palestijnse plekken en steden, ze ontmoet er de mensen, proeft er hun eten, kookt met hen en deelt hun verhalen. Betlehem, Jenin, Gaza (ze kon er zelf niet heen), de West Bank, Jeruzalem, overal is eten de aanleiding voor een nadere kennismaking. De gerechten in het boek zijn om van te watertanden. De verhalen warm en leerzaam. Het zijn menselijke verhalen die nog al te vaak onvermeld blijven. Zoals van Rania die leeft van wat ze verbouwt op haar kleine stukje land: ‘If you have olive oil, tomatoes, bread and za’atar, you can survive’. En die van de eerste Palestijnse bierbrouwer Taybeh, opgericht door de broers Khoury: ‘We might be onder occupation but one day we will get our freedom… and when we do, we’ll celebrate with a beer.’
Een prachtboek met aanlokkelijke recepten die ik allemaal wil maken en belangrijke verhalen die gedeeld en bewaard moeten worden. De Palestijnse keuken bestaat en verdient erkenning, net zoals de Palestijnen.
‘Zaitoun’ kun je hier bestellen voor 34,95 of bij bol.com.
info[at]aichaqandisha.nl